Prawo do świadczeń finansowanych ze środków publicznych mają osoby ubezpieczone oraz inne osoby, które nie są ubezpieczone, jednak z mocy ustawy przysługuje im prawo do tych świadczeń. Do tej drugiej kategorii osób można zaliczyć przykładowo:
- osoby posiadające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które posiadają obywatelstwo polskie lub uzyskały w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, spełniające odpowiednie kryterium dochodowe,
- osoby posiadające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które są w okresie ciąży, porodu lub połogu posiadające obywatelstwo polskie,
- osoby, które nie ukończyły 18. roku życia posiadające obywatelstwo polskie.
Podstawą do uzyskania ubezpieczenia jest składka zdrowotna płacona przez wszystkich objętych obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Ze składek zdrowotnych oraz środków finansowanych pochodzących z budżetu państwa finansowana jest publiczna ochrona zdrowia. Może być ona realizowana zarówno przez placówki publiczne, jak i prywatne, które zawarły umowę z NFZ na udzielanie świadczeń finansowanych ze środków publicznych.
Plan finansowy Narodowego Funduszu Zdrowia określa podział środków finansowych pomiędzy różne zakresy świadczeń. https://www.nfz.gov.pl/download/gfx/nfz/pl/defaultstronaopisowa/267/18/1/plan_finansowy_nfz_na_2024_r._zatwierdzony_w_dniu_29_wrzesnia_2023_r..xlsx
Wysokość składki zdrowotnej w Polsce dla osób pracujących na podstawie umowy o pracę wynosi 9 %. Dla osób samozatrudnionych jest uzależniony od wysokość osiągniętego przychodu rocznego i wynosi od ok 380 do ok 1130 złotych miesięcznie. Składkę zdrowotna pobiera się także od umowy zlecenia.