Struktura ochrony zdrowia w Polsce oparta jest o dwa systemy: prywatny i publiczny. Podstawą funkcjonowania publicznego systemu jest art. 68 Konstytucji, w szczególności ust. 1 i 2, które stanowią, że „Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.”
Warunki udzielania i zakres świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych określony jest w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Świadczenia te podzielone są na zakresy, w ramach których możliwa jest ich realizacja, do których należy:
- podstawowa opieka zdrowotna;
- ambulatoryjna opieka specjalistyczna;
- leczenie szpitalne;
- opieki psychiatryczna i leczenie uzależnień;
- rehabilitacja lecznicza;
- świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej;
- leczenie stomatologiczne;
- lecznictwo uzdrowiskowe;
- zaopatrzenie w wyroby medyczne, na zlecenie osoby uprawnionej, oraz ich naprawy;
- ratownictwo medyczne;
- opieka paliatywna i hospicyjna;
- świadczenia wysokospecjalistyczne;
- programy zdrowotne;
- leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne dostępne w aptece na receptę;
- programy lekowe;
- leki stosowane w chemioterapii;
- leki nieposiadające pozwolenia na dopuszczenie do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, sprowadzanych z zagranicy na warunkach i w trybie określonym w art. 4 ustawy - Prawo farmaceutyczne, pod warunkiem że w stosunku do tych leków wydano decyzję o objęciu refundacją;
- ratunkowy dostęp do technologii lekowych;
- środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, sprowadzone z zagranicy na warunkach i w trybie określonym w art. 29a ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, pod warunkiem, że w stosunku do tych środków wydano decyzję o objęciu refundacją;
- stwierdzenie w związku z wydaniem zaświadczenia, o którym mowa w art. 133 § 2b ustawy - Kodeks postępowania karnego, że stan zdrowia osoby, która udzieliła pełnomocnictwa pocztowego do odbioru przesyłek pocztowych w placówce pocztowej w rozumieniu ustawy - Prawo pocztowe, uniemożliwia lub w znacznym stopniu utrudnia osobiste odebranie pisma w placówce pocztowej.
Poza wyżej wskazanymi zakresami świadczeń świadczeniobiorcy przysługują również świadczenia gwarantowane udzielane za pośrednictwem systemu teleinformatycznego udostępnionego przez Centrum e-Zdrowia lub Fundusz.
Najważniejsze ogniwa systemu opieki zdrowotnej w Polsce to podstawowa opieka zdrowotna (POZ), przychodnie specjalistyczne (AOS) i szpitale.
Podstawowa opieka zdrowotna (POZ) – polega na zapewnieniu uprawnionym osobom mieszkającym w Polsce kompleksowych i skoordynowanych świadczeń. Oparta jest na prawie do imiennego wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Obejmuje także profilaktyczną opiekę nad dziećmi i młodzieżą sprawowaną przez pielęgniarkę lub higienistkę w szkole.
Opieka koordynowana (OK) – to szersze możliwości diagnozowania i leczenia najczęstszych chorób przewlekłych przez lekarza POZ. W ramach opieki koordynowanej lekarz POZ współpracuje z lekarzami specjalistami, pielęgniarką POZ i dietetykiem, ustala indywidualny plan opieki medycznej, ma możliwość kierowania na dodatkowe badania diagnostyczne z zakresu kardiologii, diabetologii, chorób płuc, alergologii oraz endokrynologii. Terapię wspomaga koordynator, który czuwa nad realizacją planu leczenia, ustala m.in. terminy badań, wizyt i konsultacji, porad edukacyjnych i dietetycznych.
Ambulatoryjna opieka specjalistyczna (AOS) – to leczenie specjalistyczne. Zwykle kieruje na nie lekarz ubezpieczenia zdrowotnego, gdy uzna, że potrzebna jest pomoc lekarza specjalisty – do niektórych specjalistów nie potrzeba skierowania. Skierowanie uprawnia do wizyty u wskazanego lekarza specjalisty w dowolnej placówce, która ma umowę z NFZ.
Szpitalny oddział ratunkowy (SOR) – to miejsce, w którym ratuje się nagle zagrożone zdrowie człowieka. Lekarz SOR kieruje wyłącznie na badania i konsultacje niezbędne ze względu na stan gwałtownego zagrożenia życia lub zdrowia. Ma na celu ustabilizowanie funkcji życiowych pacjenta. Następnie pacjent jest wypisywany albo przyjęty do właściwego oddziału szpitalnego.